Witam

na wstępie wyjaśnię pojęcie :                          

 

Odszkodowanie

Szkoda- to jedna z  przesłanek powstania odpowiedzialności odszkodowawczej. Jest to każdy uszczerbek w dobrach i interesach chronionych przez prawo, których poszkodowany doznał wbrew swej woli. Może to dotyczyć np. życia, wolności czy majątku.

Kodeks cywilny nie zawiera definicji szkody, więc używa się tego wyrażenia w znaczeniu potocznym i reguluje tylko te szkody z którymi związana jest odpowiedzialność.

Kontrowersje wywołuje kwestia, czy pojęciem szkody należy objąć wyłącznie typu majątkowego, czy także niemajątkowego. Wąska koncepcja mówi, że szkoda jako synonim uszczerbku majątkowego jest odrębna od szkody niemajątkowej. Wg szerszej koncepcji natomiast szkoda jest pojęciem nadrzędnym i obejmuje zarówno szkodę majątkową jak i niemajątkową.

Najczęstszą szkodą wymagającą naprawienia jest szkoda majątkowa. Jest to różnica  między obecnym stanem majątku poszkodowanego, a tym stanem jaki by istniał, gdyby nie nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.

Wyróżnia się także szkodę powstałą w granicach ujemnego interesu umownego, gdy to poszkodowany podjął działania w celu zawarcia umowy ale umowa nie została zawarta z przyczyn obciążających drugą stronę.

Szkody majątkowe możemy podzielić na:

-          szkody na mieniu- czyli np. zniszczenie, uszkodzenie jakiejś rzeczy

-         szkody na osobie- np. uszkodzenie cielesne, wywołanierozstroju zdrowia

      (art. 435 par1)

podział ten ma na względzie dobro bezpośrednio naruszone, a nie majątkowe lub niemajątkowe konsekwencje, jakie stąd wynikają. Dlatego szkoda na osobie może objąć może nie tylko krzywdę, ale i szkodę majątkową (koszty leczenia, utratę majątku)

Wyróżniamy również : znaczne pogorszenie sytuacji życiowej (art. 446 par3 k.c.). Celem tego odszkodowania jest naprawienie trudnych do uchwycenia strat, które są następstwem śmierci najbliższego członka rodziny.

Rodzaje szkody majątkowej: wg. Art. 361 paragrafu 2

-          strata (domnum emergens)- zmniejszenie majątku poszkodowanego, np. zniszczenie czyjegoś samochodu używanego na potrzeby osobiste, a nie zarobkowe.

-          Utracone korzyści (lucrum cessans)- majątek poszkodowanego nie wzrósł tak, jak by to nastąpiło przed zdarzeniem sprawczym, np. uszkodzenie taksówki powoduje stratę i pozbawia taksówkarza zarobku  spowodowanego przestojem.

Dla ustalenia istnienia i wielkości szkody majątkowej trzeba porównać rzeczywisty stan majątku poszkodowanego po zdarzeniu sprawczym, z tym który by istniał gdyby zdarzenie się nie pojawiło (art. 361 par2). Metoda ta nazywa się różnicową lub dyferencjacyjną- uwzględnia końcowe efekty zdarzenia sprawczego.

(metoda obiektywna natomiast- zadowala się bezpośrednimi następstwami zdarzenia)

Następnie stosowana jest obiektywna metoda ustalania szkody, oblicza się ją wg rynkowej  wartości rzeczy lub usług, nie uwzględniając utraconych korzyści. Jest to powszechnie przyjęte w umowach ubezpieczeniowych.

Z metody dyferencjacyjnej  wynika konieczność uwzględnienia zaliczenia uzyskanych korzyści na poczet szkody, tożsamość zdarzenia oznacza w tym przypadku odniesienie zarówno szkody jak i korzyści, np. jeśli ktoś zabił konia należącego do kogoś innego, to szkodę stanowi  różnica między  wartością konia a wartością skóry czy mięsa.

Jeśli chodzi o uszczerbek niemajątkowy to posługujemy się tutaj terminem „krzywda”, czasem „krzywda moralna”. Do naprawienia tej szkody termin „odszkodowanie” zastąpiony jest „zadośćuczynieniem” (np. pieniężne). (art. 445)

Przyczyny powodujące obowiązek odszkodowania

-          niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania (występuje najczęściej)- (szkoda powstałą w granicach ujemnego interesu umownego- strona poniosła ją ufając, że zamierzona umowa dojdzie do skutku, nie liczą się tu następstwa jej wykonania)

-          czyn niedozwolony

-          zaciągnięcie zobowiązania, w którym świadczenie polega na odszkodowaniu, np. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony (art. 822 par1 k.c)

Szkoda może powstać niezależnie od tego, czy między stronami istniał już wcześniej stosunek zobowiązaniowy. Do najliczniejszych przypadków w tej grupie odszkodowań należy odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną czynami niedozwolonymi (art. 415k.c.)

Ciężar udowodnienia szkody (art.6)  spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne czyli na poszkodowanym.

Wyróżniamy 3 podstawowe funkcje odpowiedzialności odszkodowawczej:

-kompensacyjna – jest to zadość potrzebie naprawienia szkody. Odszkodowanie przywraca w majątku poszkodowanego stan naruszony przez zaistnienia zdarzenie wyrządzającego szkodę. Cel zostaje osiągnięty, gdy uszczerbek będzie w całości wyrównany.

-prewencyjno wychowawcze naprawienie szkody stanowi w swym założeniu dolegliwość cywilną wobec osoby obowiązkiem tym obciążonej (alt. 435 par 1 art.436 par 1 kc). Celem tej funkcji jest odstraszanie od wyrządzenia szkody

-represyjna ma znaczenie marginesowe jako relikt dawniejszych regulacji prawnych, jest w zasadzie obca nowoczesnemu prawu cywilnemu.

Przesłanki odpowiedzialności:

-szkoda

-powiązanie przez ustawodawcę z faktem wyrządzenia szkody obowiązku i naprawienia

-istnienie związku przyczynowego między powyższym faktem (np. czynem niedozwolonym lub niewykonaniem zobowiązania) a powstałą szkodą.

Wspólną cechą odpowiedzialności kontraktowej i deliktowej jest to, że zarówno jedna i druga odpowiedzialność rozciąga się na szkody, które powstają w określonym związku przyczynowym ze zdarzeniem, o którego kodeks cywilny uzależnia powstanie obowiązku naprawienia szkody. Nie każdy jednak związek przyczynowy między zdarzeniem a szkodą pociąga odpowiedzialność za szkodę. Według teorii równoważności przyczyn związek przyczynowy zachodzi gdy dane zdarzenie było jedną z nieodzownych przyczyn, które skutek wywołały. Bez tego zdarzenia skutek by nie nastąpił (bez któregokolwiek zdarzenia nie powstaje dany skutek).

Kodeks cywilny w celu ograniczenia odpowiedzialności do bardziej bliskich następstw czynu sprawcy ustala (art. 361 par 1 c) że zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania z którego szkoda wynikła. O tym czy dane następstwo jest typowe wnioskuje się na podstawie doświadczenia życiowego skutki muszą być adekwatne do określonej przyczyny (nie może zdarzenie być wywołane tylko zbiegiem okoliczności)

Związek przyczynowy odgrywa przy ustalaniu obowiązku wynagrodzenia szkody dwojaką rolę:

-jako podstawa odpowiedzialności

-jako granica odpowiedzialności

Ustawodawca wiąże obowiązek naprawienia szkody z faktem jej wyrządzenia dzieje się to poprzez wyodrębnienie podstawy odpowiedzialności. W polskim prawie podstawą jest najczęściej wina sprawcy szkody. Niekiedy jednak odpowiedzialność może zostać oparta na zasadzie ryzyka (gdy z działalnością wiąże się większe prawdopodobieństwo wyrządzenia szkody). Obowiązek naprawienia szkód może opierać się na zasadzie słuszności gdy wymagają tego zasady współżycia społecznego.